به دوستان خوبم

به دوستان خوبم،

مباحثه عمل مبارکی است؛ خاصه آنکه در میان جمعی از دوستان باشد. ديروز رخصت داشتم تا شنونده مباحثه ارزشمند شما باشم. چه قدر خوشحال شدم، وقتی که در حال مباحثه دیدمتان و چه قدر شوق زده، وقتی که همه تان را درد آشنا يافتم. چه قدر از شما ياد گرفتم و چه قدر به خاطر افکارتان، ستودمتان.

تنها دوست دارم تا به اجمال، چند نکته را در فرهنگ مباحثه با همديگر مرور کنيم:

- اولين نکته که همه با آن آشنا هستيم و قبولش داريم، اين است که قبل از شروع هر مباحثه، خود را حق مطلق و ديگران را ناحق ندانیم. اينکه همان قدر که اشتباه ديگران را محتمل می دانيم، خطای خود را نيز امکان پذير بدانیم. گر چه با چنين مفهومی همگی آشنایی داريم، اجرای آن در عمل، کار آسانی نيست.

- دوم آنکه، هميشه با مجموعه ای از سوالات از پيش پاسخ داده شده و مشخص، وارد بحث نشويم. چه آنکه اگر پاسخ سوالاتمان را از پيش در جيب داريم، فلسفه وجودی بحث زير سوال است. پس با مجموعه ای از ابهامات وارد بحث شويم و از آنکه جواب همه سوالات ديگران را نداريم، نهراسیم.

- نکته سوم آنکه، ديد و انتظاراتمان را نسبت به مباحثه و نتايج آن تعديل کنيم. به نظرم در اکثر موارد، کارکرد مباحثه، پاسخ گویی به پرسش ها نيست. شايد بهترين و پرسودترین مباحثه، آن بحثی باشد که پس از اتمام، ابهامی بر ابهامات پیشینمان افزوده باشد. پس از طرح ابهام در مباحثه اجتناب نکنيم و واهمه نداشته باشيم. نکته ای که من دیروز کمتر در مباحثاتمان ديدم، توجه به اصل ابهام فکنی بود. سعی نکنيم هميشه پاسخگوی سوالات باشيم؛ بعضی وقت ها شايد لازم است که طرح کننده پرسش ها باشيم.

- ديگر آنکه، در مباحثه ای که چند نفر در آن شرکت دارند، اين شانس را به طور مساوی به همه بدهیم که صحبت کنند. همان قدر که برای خود حق صحبت قایلیم، برای بقيه نيز باشيم. در مباحثات چند نفره، بايد موجز سخن گفت تا دیگران هم اجازه صحبت بيابند. بهترين راه شايد اين باشد که بحث را چرخشی ادامه دهيم. يعنی هر کس نوبتی برای بحث داشته باشد؛ پس از اتمام صحبت، نوبت به فرد مجاورش می رسد و بحث ادامه می يابد. با آرامش به حرف ديگران گوش دهيم و در ميان صحبت، کلامشان را قطع نکنیم. به نظرم سخت ترين مهارت در بحث، آن است که بتوانيم با آرامش به صحبت های مخالفمان گوش فرا دهيم.

- سعی کنيم دامنه بحث را تا حد امکان محدود کنيم. از هر دری سخن گفتن، حکایت "سرکنگبین صفرا فزودن" است و به غير از مغشوش کردن ذهن و خستگی مفرط، سود چندانی ندارد.

- نکته آخر اينکه، شايد همه اين موارد برای ما آشنا باشند. احتمالاً همه آنها را می دانيم. اما پياده کردن آنها در عمل نيازمند تمرين است. تلاش کنيم در ميان بحث هایمان، علاوه بر آشنا شدن با تفکرات و نقطه نظرات ديگران، فرهنگ و شيوه درست بحث کردن را هم تمرين کنيم و ياد بگيريم.

منتظر مباحثات آینده مان می مانم.