شايد بيشتر ما زمانی كه در ايران بوديم، توجه چندانی به ريشه‌های تاريخی نوروز و جشن‌های مربوط به آن نداشتيم. كمتر پيش می‌آمد كه بخواهيم درباره‌شان صحبت كنيم. چون رسانه‌های گروهی به اندازه‌ی كافی صحبت می‌كردند. اما زمانی كه می‌خواهی اينها را، آن هم به يك زبان ديگر، به غيرايرانی‌ها بگويی، مجبوری كه دنبال منابع موثق بگردی. تازه آن موقع است كه می‌بينی چه گنجينه‌ی گرانبهايی داريم و چقدر منابع موثق، كمياب و با ارزش است! با دو مثال بحث را روشن‌تر می‌كنم.
تقويم ايرانی
بيشتر ما فكر می‌كنيم در تقويم ايرانی، يك سال ۳۶۵ روز دارد و هر چهار سال هم يك سال كبيسه داريم كه ۳۶۶ روز است. هر سال هم تقويم جديد می‌خريم و حتی يك بار هم به صفحه‌ی اول آن، آنجا كه نوشته: استخراج و تنظيم از دكتر ايرج ملك‌پور يا اخيرا شورای مركز تقويم دانشگاه تهران نگاه نمی‌كنيم. شمردن هر چهار سال يك بار كه دكترا نمی‌خواهد! اما نكته در اينجا است كه تقويم ايرانی دقيق‌ترين تقويم خورشيدی مورد استفاده در جهان است و اين دقيق بودن را مديون سيستم پيچيده‌ی محاسبه‌ی سال‌های كبيسه است.
جلال الدين ملك شاه سلجوقی حدود ۹۳۰ سال پيش به گروهی از دانشمندان زمان كه حكيم عمر خيام هم از آنها بود، دستور داد تا نوروز را به آغاز بهار استوار كنند. پيش از آن، در زمان ساسانيان، ايرانيان سال را ۳۶۵ روز می‌پنداشتند و به همين دليل تقريبا هر چهار سال، يك روز نوروز از آغاز بهار فاصله می‌گرفت. با دستور جلال الدين، تقويمی تنظيم شد كه امروزه آن را به نام تقويم جلالی يا تقويم ايرانی می‌شناسيم. در اين تقويم، سال‌های كبيسه‌ی عادی هر چهار سال يك بار اتفاق می‌افتد. نكته در اينجا است كه برای اصلاح خطای ناشی از سال‌های كبيسه‌ی عادی، هر دوره‌ی ۲۸۲۰ ساله به ۲۱ دوره‌ی ۱۲۸ ساله و يك دوره‌ی ۱۳۲ ساله تقسيم می‌شود و بر اساس قوانينی در هر يك از اين دوره‌های كوتاه‌تر، سال‌های كبيسه‌ای داريم كه به جای هر چهار سال، هر پنج سال اتفاق می‌افتد. به اين دليل است كه تقويم ايرانی از تقويم گريگوری كه در دنيا رايج است، بسيار دقيق‌تر است. منابع مختلف عددهای مختلفی برای مقايسه‌ی دقت تقويم ايرانی و تقويم گريگوری ارائه می‌كنند. اينجا نوشته است كه مدت زمان لازم برای اين كه تقويم ايرانی نسبت به سال خورشيدی يك روز خطا پيدا كند، ۱۴۱،۰۰۰ سال است. در حالی كه تقويم گريگوری هر ۵۰۲۵ سال يك روز خطا دارد. اينجا نوشته است كه تقويم ايرانی هر ۳،۸۰۰،۰۰۰ سال يك روز خطا دارد و تقويم گريگوری هر ۳۳۰۰ سال. شب عيد در اخبار شبانگاهی كانال سه‌ی تلويزيون ايران با دكتر ايرج ملك‌پور، استخراج كننده‌ی تقويم ايرانی، مصاحبه‌ای انجام شد كه در آن آقای دكتر اشاره می‌كرد كه با مطالعه‌ی تقويم ايرانی برای يك دوره‌ی ۵۰۰۰ ساله به اين نتيجه رسيده است كه تقويم ايرانی دقيق‌ترين تقويم مورد استفاده در دنيا است و هر ۱۰،۰۰۰،۰۰۰ سال يك روز خطا دارد! در حالی كه تقويم گريگوری هر ۳۳۰۰ سال يك روز خطا دارد. من كه ترجيح می‌دهم حرف دكتر ملك‌پور را بپذيرم. اما دليل اين اختلاف‌ها چيست؟
هفت سين
درباره‌ی هفت‌سين هم داستان فراوان است. از آن جمله اين كه پيش از اين هفت‌شين يا هفت‌ميم بوده است ﴿منبع﴾. يا برخی گفته‌اند كه هفت‌چين بوده است ﴿منبع﴾. اينها برخی از نشانه‌هايی هستند كه بر روی سفره‌ی هفت‌سين قرار می‌گيرد ﴿منبع﴾: سبزه ﴿تولد دوباره﴾، سمنو ﴿وفور نعمت﴾، سنجد ﴿عشق﴾، سير ﴿درمان﴾، سيب ﴿زيبايی و سلامتي﴾، سماق ﴿رنگ طلوع خورشيد﴾، سركه ﴿شكيبايي﴾، سنبل ﴿نويدبخش آمدن بهار﴾، سكه ﴿موفقيت و ثروت﴾. از ديگر مواردی كه بر سفره‌ی هفت‌سين قرار می‌گيرد، می‌توان به شيرينی، شمع ﴿شادی و روشنايی﴾، آيينه ﴿انعكاس خلقت در اولين روز بهار﴾، تخم‌مرغ رنگ‌شده ﴿باروری﴾، ماهی قرمز ﴿زندگی و همچنين نشانه‌ی آخرين ماه سال، حوت﴾، نارنج غوطه‌ور در آب ﴿كره‌ی زمين در فضا﴾، گلاب ﴿تصور بر اين بوده است كه قدرت پاك‌كنندگی جادويی دارد﴾ و كتاب مقدس يا ديوان حافظ اشاره كرد.
اشتراک در:
نظرات پیام (Atom)
3 نظرات:
بهزاد، بسيار متن مفیدی بود. جای اينطور مطالعاتی هميشه در بين نسل جوان ايران خالیه. اجرای قوی شما در برنامه ديشب هم منو خيلی تحت تاثير قرار داد. مطمئنم که با اجرایی به همين توانمندی، ملیت های ديگه رو هم با ايران و آیین های ايرانی آشنا می کنی. از زحمتی که کشيدی، ممنونم.
لازم می دونم از تمام دوستانی که در برنامه نوروز، زحمات زيادی رو متقبل و باعث شدند که برنامه ای درخور و شایسته نام نوروز عزیز مهیا بشه، سپاسگزاری کنم.
از دوستانی که موسيقی اصيل ايرانی رو که به ناحق دیرگاهیه به مانند خيلی چيزهای ديگه مهجور و مظلوم واقع شده، به ميان ما آوردند، تشکر ویژه دارم.
تشکر می کنم از علی که به مانند هميشه کارها رو به بهترين شکل مدیریت کرد و به خاطر اجرای بسيار خوب اشعار حافظ که ترکیبش با موسيقی، احساس هر شنونده ای رو قلقلک می داد. :) اميد آنکه شعر حافظ آیین زندگی همه ما قرار بگيره، چرا که: شعر حافظ همه بیت الغزل معرفت است.
تشکر مخصوص من از مهرداد که خالصانه و بی هيچ ادعا زحمت کشيد و من ديشب قبل از شروع مراسم هم، لحظات خاطره انگيزی رو باهاش داشتم.
سپاس فراوان:
از شادی که از ابتدا تا انتها زحمت کشيد و با تدبیر و درایت مسئوليت ها رو تقبل کرد (و از من و مهرداد سلب مسئوليت کرد...). همين طور زحمت آخر که همون عکس ها باشن رو هم کشید و به سرعت يک عکاس ژورنالیستی :) آماده وe-mail کرد.
از ساناز به خاطر حسن نظر و سلیقش که کم نظيره. به لطف ساناز ديشب ما ايرانی ترين هفت سين رو در قلب کانادا داشتیم.
از پروين به خاطر اجرای خيلی زيبا و با احساس که در انتقال حس به مخاطب کاملاً موفق بود؛ کاری که از عهده کمتر مجری برمیاد.
از بهنود به خاطر انتخاب موسيقی های گوش نواز و مهم تر از اون، احترامی که برای سليقه و نظرِ همه دوستان قایل بود و همينطور به خاطر تقبل هميشگی قسمت سخت برنامه ... :)
از محسن که حضورش هميشه گرمی بخشه و هر وقت نباشه همه احساس می کنند که چيزی کمه.
از محمد که بودنش در کنار ما همواره غنیمته.
از هانی، حسام و همه دوستانی که اسم بردن از همه اونها از توان من خارجه اما اگر تلاش هر کدوم از اونها نبود کاستیی بر کاستی های برنامه ديشب اضافه می شد.
با اجازه دوستان، اين تشکر رو اينجا نوشتم تا به یادگار بمونه و بعدها که به بلاگ مراجعه کرديم، خاطرات ديشب که برای خود من شبی به ياد ماندنی بود زنده بشه. از ساير دوستان به خاطر اينکه اين comment کمی جنبه شخصی پيدا کرد، عذرخواهی می کنم.
آنچه كه در جشن‌های نوروزی اتفاق افتاد و تلاش دسته‌جمعی دوستان برای برگزاری اين جشن‌ها، به واقع شايسته‌ی تقدير است. ديده‌ها و شنيده‌ها گويای نوروزی پيروز است. برای به نهايت رساندن اين پيروزی بياييد دو كار را با هم انجام دهيم.
اول بياييد يك خانه تكانی معنوی انجام دهيم. روح و روان‌مان را از آنچه كينه و بدی است پاك كنيم. بياييد خودمان را سبك كنيم. نيكی‌های يكديگر را يادآوری كنيم تا بخشيدن بدی‌ها آسان‌تر شود. بويژه كه اين روزها گذرا است و زمانی خواهد رسيد كه از اين روزها جز خاطره‌ای نمانده باشد.
دوم اين كه بياييد به ارزيابی آنچه كه انجام داديم، بپردازيم. با من موافقيد كه هميشه راه بهتر شدن باز است. با ارزيابی آنچه انجام داديم، می‌توانيم نتايج بدست آمده از اين زحمات را چند برابر كنيم. حتی اگر در هيچ زمانی ديگر، نتوانيم چنين كاری را با همين گروه انجام دهيم ﴿كه اميدوارم بتوانيم﴾، تجربه‌هايی كه از اين كار بدست آورديم، راهنمايی برای انجام هر كار گروهی ديگر خواهد بود و ارزيابی آن يافته‌هايمان دوچندان خواهد كرد.
اما هيچ دقت كرديد كه قانون بقای انرژی نقض شد؟ در اين جشن‌ها بيش از آنچه كه انرژی مصرف شد، انرژی توليد كرديم و بين خودمان و ديگران تقسيم كرديم!
Dear behzad:
for irannian calander its may be good to see the scientific work of Dr . Malayeree from the paris Observatory at: http://wwwusr.obspm.fr/~heydari/divers/calendar.html
about the no. of 10000000 years , let me say that it is not true , and unfortunately some persons like Mr. Berashk ,.. say this .
and a lots of iranian accept this with out any thinking and knoeledge about the astronomy and science.
with the best regards: majid , quebec
ارسال یک نظر